Podział Ekonomii 🎓

Nauki ekonomiczne stawały się coraz szerszym zagadnieniem, dlatego niezbędny był podział ekonomii. W ramach ogólnego pojęcia ekonomii istnieje kilka różnych podziałów (gałęzi), które skupiają się na różnych aspektach. Ponadto istnieją różne nurty myśli ekonomicznej, które mają własne poglądy, co do słuszności teorii ekonomicznych.

Główny podział ekonomii

Główny podział ekonomii to mikroekonomia oraz makroekonomia, dokładniejsze publikacje wymieniają też trzeci dział, jakim jest mezoekonomia.

Mikroekonomia

Mikroekonomia jest nauką badającą zachowania poszczególnych podmiotów tworzących gospodarkę (gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, państwo, sektory gospodarcze, poszczególne rynki towarowe, poszczególne rynki usług, rynki czynników produkcji) w procesie podejmowania decyzji i alokacji zasobów.

Warto pamiętać:

• analizuje jak pojedyncze podmioty dysponują/alokują swoje dobra rzadkie;
• bada zachowanie wielkości popytu oraz podaży od czynników cenowych oraz poza cenowych.

Mikroekonomia przykłady

• zmiana ceny cebuli,
• badanie bezrobocia wśród byłych studentów Uniwersytetu Warszawskiego.

Makroekonomia

Podział ekonomii ma swoje przeciwieństwa, dla mikroekonomii jest to makroekonomia, która bada zależności między agregatami ekonomicznymi. To elementy składające się z sumy innych zmiennych. Na przykład produkt krajowy brutto (PKB) danego kraju reprezentuje sumę wszystkich towarów i usług wytwarzanych przez wszystkie przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe i inne podmioty w kraju.

Najprościej mówiąc Makroekonomia jest nauką analizującą zjawiska i procesy w całej gospodarce.

Makroekonomia przykłady:

• poziom cen w Polsce wzrósł;
• spadła wartość pieniądza w Polsce.

Mezoekonomia

Nauka badająca gospodarkę regionu – o tym dziale ekonomii wspominam bardziej jako ciekawostkę, ponieważ jest jest często pomijana jeżeli chodzi o podział ekonomii.

Mezoekonomia przykłady:

• Badanie gospodarek nadmorskich.

Podział ekonomii na ekonomię normatywną i ekonomię pozytywną

Ekonomia Normatywna (wartościująca)

Ekonomia normatywna jest szkołą myśli ekonomicznej, która wyraża deklaracje wartości, osądy i opinie w temacie polityki gospodarczej, twierdzeń i rynków. Ocenia sytuacje oraz wyniki zachowań ekonomicznych jako moralnie dobre lub złe.

Najprościej mówiąc opiera się na subiektywnych (własnych) ocenach zjawisk.

Ekonomia normatywna odpowiada na pytania:

• Jak powinno być?
• Co byłoby, gdyby?
• Jak mogłoby być lepiej?

Ekonomia normatywna przykłady:

• cena bananów na Poznańskim rynku jest za wysoka;
• rząd powinien prowadzić politykę mającą na celu obniżenie stopy bezrobocia;
• dochody nauczycieli powinny być wyższe;
• podział bogactwa na świecie jest niesprawiedliwy.

Ekonomia pozytywna (opisowa)

Podział ekonomii tak jak poprzednio ma swoją przeciwstawną odmianę, dla ekonomii behawioralnej jest to ekonomia pozytywna.

Większość ekonomistów opiera swoje przyszłe prognozy na tym, co już się wydarzyło i co dzieje się w danej gospodarce. Ten proces badawczy to ekonomia pozytywna.

Najprościej mówiąc, opiera się na obiektywnym naukowym objaśnianiu zasad funkcjonowania gospodarki.

Ekonomia Pozytywna odpowiada na pytania:

• Jak jest?
• Jaki jest stan rzeczy?

Ekonomia pozytywna przykłady:

• wzrost cen bananów, przy innych czynnikach bez zmian spowoduje spadek ilości nabywanych bananów;
• podniesienie opodatkowania wyrobów alkoholowych będzie zniechęcać społeczeństwo do spożycia alkoholu.

Ekonomia pozytywna, a ekonomia normatywna, jaka jest różnica?

Podział ekonomii na pozytywną i normatywną może powodować trudności, poniższy przykład powinien to wyjaśnić:

Gdy weźmiemy wskaźnik bezrobocia za maj, to ekonomista opierający się na ekonomii pozytywnej poda wskaźnik bezrobocia z maja i ewentualnie może podać przyczyny takiego stanu, ponieważ są to fakty, a ekonomista opierający się na ekonomii normatywnej zacznie się zastanawiać, jaki będzie poziom bezrobocia w przyszłym miesiącu (w naszym przykładzie w czerwcu) i czym może być to spowodowane.

Podział ekonomii na klasyczną oraz behawioralną

Ekonomia klasyczna i behawioralna to dwa różne podejścia badania ludzkich zachować i ich interakcji z rynkiem. Klasyczne podejście zakłada, że konsumenci podejmują racjonalne decyzje. Natomiast podejście behawioralne kwestionuje racjonalność podejmowanych decyzji korygując padania poprzez czynniki psychologiczne, społeczne oraz emocjonalne.

Klasyczna

Filary klasycznej ekonomii opierają się na trzech podstawowych założeniach:

• konsumenci są racjonalni;
• jednostki podejmują decyzję kierując się wyłącznie własnym interesem;
• konsumenci zmieniają swoje decyzje i przekonania w oparciu o aktualne dane.

Według klasycznej ekonomii ludzie zawsze podejmują optymalną decyzję na podstawie analizy kosztów i korzyści płynącej z każdej dostępnej opcji (koszt alternatywny). Zgodnie z tą teorią, racjonalnie myślący konsumenci podejmują decyzję wyłącznie na podstawie tego, co przyniesie im największą korzyść pomijając emocje i inne czynniki zewnętrzne.

Behawioralna

Ekonomia behawioralna to podział ekonomii, który łączy teorię ekonomiczną z psychologią, aby zbadać, dlaczego ludzie czasami dokonują nieracjonalnych decyzji.

Ludzie są emocjonalni, łatwo rozpraszani przez współczesny świat i podlegają zewnętrznym wpływom, z czego zdają sobie sprawę ekonomiści behawioralni. Nie znaczy to, że ekonomia behawioralna zakłada, że jednostki są głupie lub niezdolne do podejmowania świadomych decyzji. Rzecz w tym, że decyzje podejmowane są w sposób niedoskonały.

W celu zobrazowania dobrym przykładem będzie chęć zrzucenia wagi. Rozsądna osoba wie, że jedynym możliwym sposobem na schudnięcie jest spalanie większej ilości kalorii niż się przyjmuje. Zgodnie z tradycyjną ekonomią, każdy może schudnąć w łatwy sposób poprzez jedzenie mniej i ćwiczenia więcej. Jednakże każdy kto podejmował próbę zrzucenia wagi wie jak trudny jest to proces w rzeczywistości. Pojawiają się czynniki utrudniające takie jak np. słodka przekąska na pocieszenie, nowy produkt. który kusi połączeniem smaków lub limitowaną edycją.

Ekonomia behawioralna wprowadza do swoich modeli anomalnie w zachowaniu jednostki, których nie potrafi wyjaśnić ekonomia klasyczna.

Podział ekonomii na szkoły myśli ekonomicznej

Ekonomiści nie byli zgodni co do wszystkich definicji, modeli oraz rozwiązywania problemów ekonomicznych, dlatego powstawały nowe odłamy ekonomi modyfikujące obecne poglądy lub tworzące zupełnie nowe spojrzenia i modele^[1].

• ekonomia klasyczna (szkoła klasyczna) — dominująca szkoła teorii ekonomicznej, która miała swój początek w XVIII i XIX wieku w Wielkiej Brytanii. Przedstawicielami klasycyzmu są Adam Smith, David Ricardo, Thomas Malthus, Anne Robert Jacques Turgot, John Stuart Mill, Jean-Baptiste Say i Eugen Böhm von Bawerk;
• ekonomia neoklasyczna — zawierała idee, takie jak maksymalizacja użyteczności, teoria racjonalnego wyboru i analiza krańcowa, czyli jak jednostki podejmują optymalne decyzje;
• ekonomia keynesowska — nazwa pochodzi na cześć prekursora tej myśli ekonomicznej, brytyjskiego ekonomisty Johna Maynarda Keynesa. Powstałą podczas wielkiego kryzysu w latach 30. XX wieku;
• ekonomia monetarna (monetaryzm) — bada prowadzenie oraz skutki polityki pieniężnej. Przykładowo wpływ na stopy procentowe i inflację oraz konsekwencje działań politycznych banków centralnych. W badaniach uwzględniane są również zjawiska makroekonomiczne, które wpływają na proces decyzyjny;
• ekonomia austriacka — wyróżnia się głównie tym, że w przeciwieństwie do większości szkół ekonomii, które wykorzystują dane oraz modele ekonomiczne opiera się na logice myślenia a priori, aby zidentyfikować powszechnie stosowane reguły ekonomiczne;
• ekonomia marksistowska — w przeciwieństwie do wcześniej wymienionych szkół ekonomicznych, marksizm neguje w pełni wolną gospodarkę. Przedstawiciel tej szkoły Karol Marks koncentruje się na wartości pracy w gospodarce.

Szerzej opisane szkoły myśli ekonomicznej

Podział ekonomii na specjalizacje

Ostatni opisany podział to podział na gałęzie ekonomii które skupiają się na konkretnym obszarze badań. Jest więc, przykładowo ekonomia pracy, która bada rynek pracy; finanse publiczne, które badają dochody i wydatki rządu; ekonomia międzynarodowa, która bada przepływ zasobów między narodami itd.

Co ciekawe, ten podział ekonomii jest wymieniany głównie w publikacjach zagranicznych. Natomiast w Polskich funkcjonują tylko wcześniej wymienione^[2].

• ekonomia behawioralna — bada psychologię stojącą za podejmowaniem decyzji ekonomicznych i działalnością gospodarczą przez jednostki i instytucje oraz konsekwencje tych decyzji. Ekonomia behawioralna bada słuszność założenia, że jednostki są doskonale racjonalne;
• ekonomia ekologiczna — bada relacje między gospodarką a środowiskiem w celu znalezienia sposobu na zrównoważony rozwój;
• ekonomia środowiska — ma na celu zwiększenie troski o środowisko naturalne. Obejmuje neoklasyczną analizę kosztów zewnętrznych i korzyści zewnętrznych. Według tego punkt widzenia rozsądne jest ograniczenie rozwoju gospodarczego na rzecz ochrony środowiska. Ekonomia środowiskowa może przyjąć bardziej radykalne podejście i kwestionować, czy wzrost gospodarczy jest pożądany;
• ekonomia zdrowia — skupia się na sektorze ochrony zdrowia i opieki zdrowotnej. Głównie wykorzystywany w mikroekonomii;
• ekonomia informacji — bada wpływ informacji i systemów informacyjnych na gospodarki i ich zachowania. Głównie wykorzystywane w mikroekonomii;
• ekonomia międzynarodowa — skupia się na stosunkach gospodarczych oraz na tym jak handel, inwestycje, przepływ pracy wpływają na gospodarki. Chociaż może wykorzystywać modele mikroekonomiczne, wykorzystywana jest głównie do agregatów makroekonomicznych;
• ekonomia pracy — podział ekonomii, który skupia się na wynagrodzeniach, stosunkach przemysłowych oraz rynku pracy. Początkowo skupiała się na neoklasycznych założeniach dotyczących podaży pracy i krańcowego dochodu z pracy. Aktualnie koncentrują się na czynnikach niepieniężnych, takich jak motywacja, dobrobyt i niedobór na rynku pracy.
• ekonomia monetarna — bada rynki pod kątem środków płatniczych (pieniądza);
• ekonomia społeczne — bada związek między gospodarką a populacją, wykorzystując metody ekonomiczne do badania demografii;
• finanse publiczne — bada rolę rządu w gospodarce, w tym wydatki publiczne, podatki, deficyt itp.
• gospodarka miejska — wykorzystuje metody ekonomiczne do badania miast, w tym transportu, mieszkalnictwa, przestępczości itp.
• ekonomia rozwoju — zajmuje się problemami ubóstwa i niedorozwoju w najbiedniejszych krajach świata. Zajmuje się zarówno mikro jak i makro aspektami rozwoju gospodarczego;
• ekonometria — wykorzystuje dane do znalezienia prostych zależności. Wykorzystuje metody statystyczne, modele regresji i dane do przewidywania wyników polityki gospodarczej.