Elastyczność cenowa popytu 🎓

Zrozumienie zagadnienia, jakim jest elastyczność cenowa popytu, należy zacząć od przypomnienia, w jaki sposób działa prawo popytu, ponieważ konsument reaguje zgodnie z jego działaniem:

• wzrost ceny powoduje spadek popytu (P↑ → Q_D↓),
• spadek ceny powoduje wzrost popytu (P↓ → Q_D↑).

Znając tę zasadę, wiemy, kiedy następuje wzrost lub spadek popytu, ale nie wiemy o ile (z jaką siłą). Cenowa elastyczność popytu pozwoli nam na dokładne wyznaczenie, o ile nastąpi wzrost lub spadek popytu.

Co to elastyczność cenowa popytu?

Elastyczność – bada intensywność (wielkość) reakcji jednej zmiennej (zależnej) np. ilości na skutek zmian drugiej zmiennej (niezależną) np. ceny:

Elastyczno\grave{s} \grave{c} =\frac{\% zmiana\  ilo\grave{s} ci}{\% zmiana\  ceny} 

Elastyczność cenowa popytu bada intensywność reakcji (procentowej zmiany wielkości popytu) konsumenta na skutek procentowej zmiany ceny badanego dobra.

Elastyczność cenowa popytu z angielskiego „Price Elasticity of Demand” jest oznaczana w ekonomii jako skrót E_PD lub E_P.

Kiedy popyt jest elastyczny?

Popyt jest elastyczny, gdy procentowa zmiana wielkości popytu silnie reaguje na procentową zmianę ceny.

Wskaźniki elastyczne:

• |E_PD| = ∞ – popyt doskonale elastyczny cenowo;
• |E_PD| > 1 popyt elastyczny cenowo, czyli względnie elastyczny cenowo.

Kiedy popyt jest neutralny?

Popyt jest neutralny, gdy procentowa zmiana wielkości popytu nie reaguje na zmianę ceny badanego dobra:

Wskaźnik neutralny:

• |E_PD| = 1 – Popyt jednostkowy cenowo, czyli popyt neutralny cenowo.

Kiedy popyt nie jest elastyczny?

Popyt nie jest elastyczny, gdy procentowa zmiana wielkości popytu słabo reaguje mną zmianę ceny:

Wskaźniki nieelastyczne:

• |E_PD| < 1 popyt nieelastyczny cenowo, czyli popyt względnie nieelastyczny cenowo;
• |E_PD| = 0 popyt doskonale nieelastyczny cenowo, czyli sztywny.

Metody pomiaru elastyczności cenowej popytu

Do mierzenia elastyczności cenowej popytu najczęściej jest wykorzystywana metoda procentowa, ponieważ jest to metoda najprostsza, w związku z tym wyniki są mniej dokładnie niż przy zastosowaniu drugiej metody.

Drugą nie tak często wykorzystywaną metodą jest metoda łukowa. Wzór jest skomplikowany w porównaniu do metody procentowej, ale w zamian otrzymuje się dokładniejsze wyniki.

Metoda procentowa

Procentowa elastyczność cenowa popytu wzór:

|E_{PD}|=\frac{\% \Delta Q}{\% \Delta P}

Gdzie:

• %ΔQ – procentowa zmiana wielkości popytu (reakcja konsumenta),
• % ΔP – procentowa zmiana ceny badanego dobra.

Ważne:

• licznik i mianownik zawsze będą formułowały się w przeciwną stronę,
• istnieją wzory, które odchodzą od zapisu procentowego,
• jeżeli licznik jest większy od mianownika, to cenowa elastyczność popytu zawsze będzie większa od 1 (E_PD > 1).

Metoda łukowa

Łukowa elastyczność cenowa popytu wzór:

\left| E_{PD}\right|  =\frac{Q_{2}-Q_{1}}{Q_{2}+Q_{1}} :\frac{P_{2}-P_{1}}{P_{2}+P_{1}}

Gdzie:

• P₁ – cena początkowa,
• P₂ – cena końcowa,
• Q₁ (lub Q_D1) – wielkość popytu początkowa,
• Q₂ (lub Q_D2) – wielkość popytu końcowa.

Ujemna elastyczność cenowa popytu (na minusie)?

W elastyczności cenowej popytu stosuje się wartość bezwzględną, ponieważ zachodzi działanie prawa popytu. Oznacza to, że gdy wielkość popytu jest dodatnia to cena badanego dobra, musi być ujemna lub odwrotnie.

\frac{\% \Delta Q\uparrow }{\% \Delta P\downarrow } \  lub\  \frac{\% \Delta Q\downarrow }{\% \Delta P\uparrow }

Jeżeli nie zastosujemy wartości bezwzględnej, to cenowa elastyczność popytu wyjdzie na minusie.

David Begg w swoim podręczniku „Ekonomia. Mikroekonomia” konsekwentnie stosuje wyniki elastyczności cenowej popytu w liczbach ujemnych, natomiast polecam kierunek Paula A. Samuelsona, który w swoim podręczniku „Ekonomia” pomija wartości minusowe poprzez zastosowanie wartości bezwzględnej.

Elastyczność cenowa popytu interpretacja, rodzaje, wskaźniki

W określeniu stopnia elastyczności popytu pomaga nachylenie i kształt krzywej popytu, ponieważ im bardziej płaska krzywa popytu, tym większa elastyczność popytu. Przykładowo dla poziomej krzywej popyt jest doskonale elastyczny. Natomiast dla pionowej krzywej popyt jest doskonale nieelastyczny.

|E_PD| = ∞ – popyt doskonale elastyczny cenowo

Popyt doskonale elastyczny cenowo występuje, gdy w wyniku nawet drobnej zmiany ceny badanego dobra następuje gwałtowna zmiana wielkości popytu.

• niewielki wzrost ceny może spowodować spadek wielkości popytu do zera,
• niewielki spadek ceny badanego dobra może zwiększyć popyt do nieskończoności.

Popyt równy nieskończoność? Brzmi to nieprawdopodobnie i właśnie takie jest. Popyt doskonale elastyczny cenowo jest wyłącznie pojęciem teoretycznym.

Popyt doskonale elastyczny cenowo interpretacja: brak reakcji ceny badanego dobra na zmianę wielkości popytu. Zmiana wielkości popytu nie jest spowodowana zmianą ceny.

Cechy |E_PD| = ∞

• pojęcie teoretyczne,
• cena jest stała – zmiana wielkości popytu nie jest spowodowana zmianą ceny.

|E_PD| > 1 popyt elastyczny cenowo (względnie elastyczny cenowo, elastyczność popytu jest wysoka)

Popyt elastyczny cenowo charakteryzuje się tym, że mała zmiana ceny badanego dobra powoduje dużą zmianę wielkości popytu.

W popycie elastycznym cenowo konsument jest wrażliwy na zmianę ceny badanego dobra. Intensywnie reaguje na niewielkie zmiany. Sytuacja zachodzi tylko wtedy gdy na rynku mamy dużo substytutów.

Przykład:

|E_{PD}|=\frac{\% \Delta Q}{\% \Delta P} =\frac{20\% \uparrow }{10\% \downarrow } =-2=2

|E_PD| > 1

Popyt elastyczny cenowo interpretacja: (%ΔQ > %ΔP) Jednostkowa zmiana ceny badanego dobra (np. 10%↓) wywoła więcej niż jednostkową zmianę wielkości popytu (np. 20%↑).

Cechy |E_PD| > 1:

• konsument wrażliwy (intensywnie reaguję na zmianę ceny),
• zmiana popytu przewyższa zmianę ceny,
• produkt posiada na rynku dużo bliskich substytutów.

|E_PD| = 1 – Popyt jednostkowy cenowo (popyt jedynkowy/proporcjonalny/neutralny cenowo)

Popyt jednostkowy cenowo charakteryzuje się tym, że każda zmiana ceny badanego dobra odpowiada dokładnie takiej samej zmianie wielkości popytu (%ΔQ = %ΔP).

Przykład:

|E_{PD}|=\frac{\% \Delta Q}{\% \Delta P} =\frac{10\% \uparrow }{10\% \downarrow } =-1=1

|E_PD| = 1

Wzrost ceny artykułu o 10% powoduje reakcję u konsumentów skutkującą spadkiem wielkości popytu dokładnie o 10%.

Popyt jednostkowy cenowo interpretacja: |E_PD| = 1 jednostkowa zmiana ceny badanego dobra (np. 10%↓) wywoła identyczną zmianę wielkości popytu (tzn. 10% ↑).

Cechy |E_PD| = 1

• brak cech szczególnych.

|E_PD| < 1 popyt nieelastyczny cenowo (popyt względnie nieelastyczny cenowo)

Popyt nieelastyczny cenowo charakteryzuje się tym, że duże zmiany ceny powodują niewielkie zmiany wielkości popytu.

Procentowa zmiana ceny musi być wyższa od procentowej zmiany wielkości popytu (%ΔQ < %ΔP).

Przykład:

E_{PD}|=\frac{\% \Delta Q}{\% \Delta P} =\frac{5\% \uparrow }{10\% \downarrow } =-0,5=0,5

|E_PD| < 1

Popyt nieelastyczny cenowo interpretacja: |E_PD| < 1 jednostkowa zmiana ceny badanego dobra (np. 10%↓) wywoła mniej niż jednostkową zmianę wielkości popytu (np. 5% ↑).

Cechy |E_PD| < 1

• konsument słabo (mało) wrażliwy na zmiany ceny badanego dobra;
• produkt nie posiada na rynku bliskich substytutów;
• zmiana wielkości popytu będzie zawsze mniejsza od zmiany ceny.

|E_PD| = 0 popyt doskonale nieelastyczny cenowo (popyt sztywny cenowo)

Popyt doskonale nieelastyczny cenowo tak samo, jak popyt doskonale elastyczny cenowo jest pojęciem teoretycznym. Jednakże najbliższymi przykładami popytu doskonale nieelastycznego są produkty niezbędne lub monopole.

Wielkość popytu nie zmienia się na skutek zmiany ceny (%ΔQ = 0 → %ΔP).

Przykład:

|E_{PD}|=\frac{\% \Delta Q}{\% \Delta P} =\frac{0\% }{10\% \downarrow } =0

|E_PD| = 0

Popyt doskonale nieelastyczny cenowo interpretacja: |E_PD| = 0 brak reakcji konsumenta na zmianę ceny badanego dobra.

Cechy |EPD| = 0

• pojęcie teoretyczne,
• produkt nie posiada na rynku żadnego substytutu,
• produkt unikatowy (szczególny) – monopol.

Elastyczność cenowa popytu- wartości wskaźników na całej krzywej

Gdy przedstawimy wszystkie wskaźniki elastyczności cenowej popytu na jednej krzywej, to można zauważyć zależność, że schodząc w dół wzdłuż krzywej elastyczności cenowej popytu, jest coraz mniej elastyczny. Dodatkowo widać, w jakim przedziale się znajduje: |E_PD| < 0; + ∞).

Elastyczność cenowa popytu a przychód całkowity ze sprzedaży

Przychód całkowity to zależność między ceną, po której dane dobro można sprzedać a ilością, którą da się sprzedać (ilość zależy od popytu całkowitego). Należy pamiętać, że przychód całkowity to nie to samo co zysk.

Przychód całkowity wzór: TR = P・Q_D

gdzie:

• TR — przychód całkowity,
• P — cena badanego dobra,
• Q_D — ilość (popytu).

Najczęściej przychód całkowity oznaczany jest skrótem TR od angielskich słów „Total Revenue”, ale można spotkać się z oznaczeniem UC od „Utarg Całkowity”. Oczywiście polecam bycie konsekwentnym i używanie skrótów w jednym języku.

Popyt elastyczny cenowo a przychód całkowity (|E_PD| > 1)

Jak już wiemy w popycie elastycznym cenowo reakcja konsumenta na cenę jest silna. Do tej kategorii można zaliczyć dobra luksusowe np. telewizory, auta itp.

Jeżeli producent zastosuje strategię obniżenia ceny to pomimo obniżenia ceny jego przychody wzrosną, ponieważ będzie większa ilość sprzedanego towaru.

Popyt maleje dużo bardziej, niż wzrasta cena, więc:

• podnosząc cenę, zmniejszamy wielkość popytu, co ostatecznie obniży przychód całkowity:
  P↑ →Q_D↓ = TR↓;
• obniżając cenę, zwiększymy wielkość popytu, co ostatecznie zwiększy przychód całkowity:
  P↓ →Q_D↑ = TR↑.

Popyt nieelastyczny cenowo a przychód całkowity (|E_PD| <1)

W popycie nieelastycznym cenowo reakcje konsumentów na zmianę ceny są słabe. Do tej kategorii można zaliczyć dobra podstawowe np. żywność.

Producent nie będzie zainteresowany strategią obniżania ceny, bo ta strategia obniży jego przychody.

Popyt maleje, o wiele mniej niż wzrasta cena, więc:

• podnosząc ceny, zmniejszy się wielkość popytu, ale ostatecznie zwiększymy przychód całkowity.
  (P↑ → Q_D↓ → TR↑)
• zmniejszając ceny, zwiększy się wielkość popytu, ale ostatecznie zmniejszy się przychód całkowity.
  (P↓ → Q_D↑ → TR↓)

Popyt jednostkowy cenowo a przychód całkowity (|E_PD| = 1)

Niezależnie od wzrostu czy spadku cen przychody są stałe (constans), ale jednocześnie przychody są maksymalne. Strategia cenowa nie odgrywa roli.

• podnosząc ceny, zmniejszy się wielkość popytu o dokładnie taką samą wartość.
  (P↑ → Q_D↓ → TR_constans)
• zmniejszając ceny, zwiększy się wielkość popytu o dokładnie taką samą wartość.
  (P↓ → Q_D↑ → TR_constans)

Elastyczność cenowa popytu a przychód całkowity ze sprzedaży podsumowanie w tabeli

Strategie cenowe producenta maksymalizującego przychód całkowity.

Czynniki wpływające na elastyczność cenową popytu

Dostępność bliskich substytutów

Jeżeli konsumenci mogą zastąpić dane dobro innymi podobnymi, łatwodostępnym dobrami wówczas cenowa elastyczność popytu jest elastyczna. W przeciwnym wypadku gdy konsumenci nie mają podobnego, łatwodostępnego dobra to elastyczność cenowa popytu jest nieelastyczna.

Konieczność posiadania dobra

Elastyczność cenowa popytu jest niższa, jeżeli badane dobro jest czymś, czego konsument potrzebuje jak np. insulina. Przeciwieństwem są produkty luksusowe, które nie są niezbędne, wtedy elastyczność jest wyższa.

Koszt w stosunku do dochodów

Elastyczność cenowa popytu jest niska, gdy wydatki na dane dobro stanowią niewielką część dochodu (cena jest tak niska, że nie zwracamy na nią uwagi). Zmiana ceny wywiera bardzo mały wpływ na skłonność konsumenta do konsumpcji tego dobra. Natomiast gdy dobro stanowi dużą część dochodów (kwota odczuwalna w budżecie) to popyt, jest nieelastyczny.