Zestawienie przykładów z mikroekonomii „Popyt i podaż zadania i rozwiązania” ma na celu przedstawienie oraz wyjaśnienie funkcjonowanie popytu oraz podaży w przykładach.
Jeżeli cena dobra wzrośnie z 60 do 180 zł, to wielkość popytu zmaleje- zadziałał czynnik cenowy. Przedstawiamy tę zmianę poprzez przesunięcie wzdłuż krzywej popytu w górę.
c) W wyniku pojawienia się na rynku nowego substytutu konsumenci są skłonni obecnie kupić o 200 szt. mniej dobra A przy każdym poziomie ceny niż dotychczas; przedstaw w tabeli i na wykresie zmianę zapotrzebowania w podanym przedziale cenowym;
Najpierw wytłumaczmy sobie, co to jest substytut? Jest to zamiennik, jego pojawienie się na rynku oznacza spadek popytu, ponieważ konsumenci mają więcej alternatyw do wyboru.
W celu przedstawienia spadku 0 200 sztuk przy każdym poziomie cen tworzymy nową kolumnę, którą oznaczamy jako QD’. (Od każdego wyniku z kolumny QD odejmujemy 200).
P
QD
QD’
0
2400
2200
20
2200
2000
60
1800
1600
100
1400
1200
140
1000
800
180
600
400
220
200
0
Następnie na nowym wykresie przedstawiamy zmianę popytu, wykorzystując kolumnę P oraz QD’:
Na rynku zadziałał czynnik pozacenowy, który wywołał spadek popytu, przez co pojawiła się nowa krzywa popytu.
Przy cenie 10 zł, właściciel kina ma szansę sprzedać wszystkie bilety.
Następnie mając cenę za jeden bilet, obliczamy przychód właściciela kina po sprzedaży wszystkich biletów.
Przychód jest iloczynem ceny i ilości sprzedanego dobra, więc wyliczymy go, wykorzystując wzór na przychód całkowity (TR): TR = P · QD → 500 · 10 = 5 000 zł
Interpretacja: Właściciel kina chcąc sprzedać wszystkie bilety, powinien ustalić cenę 10 zł za bilet. W rezultacie przy sprzedaży wszystkich biletów jego przychód całkowity wyniesie 5 000 zł.
b) Jaki jest poziom ceny zaporowej na bilety i jaki byłby przychód sprzedawcy przy tej cenie?
Cena, przy której dobro nie pojawi się w sprzedaży, czyli mowa tu o cenie zaporowej, ale tym razem od strony podaży, a nie popytu jak było w poprzednich zadaniach.
Pod QS podstawiamy 0, ponieważ podaż będzie zerowa:
QS = 0 → 0 = -20 + 8P 20 = 8P /: 8 P = 2,5
Ostatecznie otrzymamy: P = 2,5 zł, QS = 0.
d) w oparciu o powyższe obliczenia uzupełnij tabelę i wykreśl krzywą dziennej podaży dobra X, opisując odpowiednio osie;
Jeżeli cena spadnie z 8 do 6 zł, to zadziałał czynnik cenowy, czyli spadła wielkość podaży. W związku z tym obrazujemy to przesunięciem po krzywej:
c) w wyniku ograniczenia dostępności podstawowego surowca do produkcji dobra X producenci są skłonni produkować obecnie o połowę mniej niż dotychczas przy każdym poziomie ceny; przedstaw w tabeli i na wykresie zmianę zapotrzebowania w podanym przedziale cenowym:
Mowa tu o ograniczoności, czyli zadziałał czynnik pozacenowy– podaż spadnie. Producenci produkują mniej o połowę przy każdej cenie, czyli wszystkie wyniki z kolumny QS dzielimy na pół:
QS’
50
90
130
170
210
Następnie korzystając z kolumny P oraz QS’ wykreślamy nową krzywą, która przedstawia spadek podaży:
d) Na koniec napisz równanie nowej funkcji podaży;
Wykreślamy krzywą popytu o nachyleniu malejącym. Nie musi być to liniowa krzywa popytu (linia prosta), ponieważ nie dysponujemy funkcją, tylko danymi z tabeli. Następnie w ten sam sposób wykreślamy krzywą podaży jednakże o nachyleniu rosnącym:
Na wykresie zaznaczamy poziom ceny wprowadzonej przez rząd, a następnie odczytujemy dane z wykresu:
Widać, że w rezultacie wprowadzenia ceny urzędowej 2 zł:
Po pierwsze, na rynku powstał niedobór D > S,
Po drugie, wielkość podaży wynosi 10,
Po trzecie, wielkość popytu wynosi 20.
Wielkość popytu jest większa, niż wielkość podaży to znaczy, że ilość dóbr i usług, na jakie konsumenci zgłaszają zapotrzebowanie, przewyższa ilość dóbr oferowanych na rynku. Oznacza to, że występuje niedobór rynkowy.
d) Jaki jest charakter ceny urzędowej 2 zł, ponadto w jakim celu została wprowadzona:
W rezultacie rozwiązania podpunktu c wiemy, że przy cenie 2 zł wielkość popytu jest większa od wielkości podaży. Taka sytuacja nazywana jest luką podażową.
Wartość luki podażowej obliczamy poprzez odjęcie QD od QS:
QD – QS = 20 – 10 = 10 szt.
Interpretacja: Przy cenie urzędowej 2 zł występuje luka podażowa o wartości 10 sztuk.
f) Na koniec określ prawdopodobne zmiany na rynku po wprowadzeniu przez rząd ceny na poziomie 10 zł:
Zaczynamy tak samo jak w podpunkcie c, czyli od zaznaczenia nowej ceny urzędowej na poziomie 10 zł. Następnie odczytujemy dane:
Cena 10 zł, to cena minimalna chroniąca interesy producenta. Dlatego po wprowadzaniu na rynek ceny urzędowej na poziomie 10 zł na rynku wystąpi nadwyżka (S > D) QD= 5, QS= 25. W rezultacie otrzymamy lukę popytowa: QD – QS = 5 – 25 = 20 szt.
Jak wyliczyć cenę i wielkość równowagi z funkcji? (popyt i podaż zadania i rozwiązania)
Zadanie 8
Mając funkcję popytu i podaży dobra D: QD = 80- 5P; S: QS = 45 + 2P ustal, ile wynosi cena i wielkość równowagi. Ponadto przedstaw model graficzny analizy.
QD = 80- 5P Należy zauważyć, że przy cenie mamy wartość ujemną więc zgodnie z prawem popytu funkcja popytu jest funkcją malejącą.
QS = 45 + 2P W przeciwieństwie do funkcji popytu, przy cenie mamy wartość dodatnią więc zgodnie z prawem popytu funkcja podaży jest funkcją rosnącą.
Szukane:
Pe = ?
Qe = ?
Rynek będzie w stanie równowagi, gdy wielkość popytu będzie taka sama, jak wielkość podaży – wyliczymy je poprzez przyrównanie funkcji do siebie:
QD = QS 80 – 5P = 45 + 2P -5P – 2P = 45 – 80 -7P = -35 W rezultacie otrzymamy: P = 5 → Pe = 5 j.p.
*j.p. nie oznacza, żadnej memicznej jednostki liczonej w żółtych twarzach. Ten skrót oznacza jednostki pieniężne*.
Znając cenę równowagi rynkowej, możemy udowodnić, że ilość równowagi rynkowej przy tej cenie będzie taka sama dla popytu i podaży:
Po pierwsze pod funkcję popytu wstawiamy 5 j.p.: 80 – 5 · 5 = 55 szt.
Następnie 5 j.p. wstawiamy pod funkcję popytu: 45 + 2 · 5 = 55 szt.
W obu przypadkach wynik to 55 sztuk, więc cena i ilość równowagi zostały wyliczone poprawnie.
Ostatecznie należy przedstawić równowagę rynkową na wykresie modelowym (wykres modelowy nie jest wykresem dokładnym):
Jak określić stan rynku przy pomocy funkcji? (popyt i podaż zadania i rozwiązania)
Zadanie 9
Określ stan rynku, na którym D: QD = 120 – 5P i S: QS = 25P, jeżeli aktualna cena wynosi 2 zł. Przedstaw graficznie sytuację na tym rynku. Dodatkowo odpowiedz na pytania:
Należy zwrócić uwagę, że mowa tu o cenie aktualnej, a nie o cenie równowagi. Mimo wszystko rozwiązywanie zadania zaczynamy od wyliczenia stanu równowagi poprzez przyrównanie QD oraz QS:
Ostatecznie przedstawiamy obliczenia na wykresie modelowym:
Dopiero po obliczeniu równowagi na rynku możemy odpowiedzieć na pytanie zadane w przykładzie, czyli jaki jest stan rynku przy aktualnej cenie 2 zł.
Cena 2 złote do ceny równowagi 4 zł jest ceną dwukrotnie niższą (znajdującą się poniżej ceny równowagi). Tę cenę wprowadzamy na rynek, a następnie odczytujemy stan rynku:
Interpretacja: Przy aktualnej cenie 2 zł na rynku występuje niedobór, czyli wielkość popytu przewyższa wielkość podaży.
W celu obliczenia luki podażowej należy odjąć wielkość popytu od wielkości podaży. Jednakże najpierw poznać wielkość popytu i wielkość podaży przy cenie 2 zł (cenie maksymalnej).
Pod funkcję popytu i podaży za cenę podstawiamy 2 zł:
Obliczenie parametrów stanu równowagi zaczynamy od obliczenia ceny stanu równowagi. Obliczmy ją poprzez przyrównanie do siebie funkcji popytu i podaży:
QD = QS → 120 – P = 100 + P -P – P = -120 + 100 -2P = -20 /: (-2) P = 10 j.p.
W konsekwencji otrzymujemy: Pe = 10 j.p
Następnie pod funkcję popytu i podaży podstawiamy uzyskaną cenę P = 10 j.p.:
Interpretacja: Po wprowadzeniu na rynek ceny chroniącej interesy producenta na rynku powstała luka popytowa o wartości 20 sztuk. Czyli na rynku występuje nadwyżka.
Zadanie 11
Funkcja popytu i podaży na rynku herbaty kształtują się następującą: D = 150 – 20P i S = 5P w związku z tym:
Zachodzi tutaj ciekawa sytuacja, ponieważ 6 zł to cena, która zapewnia równowagę rynkową. Mimo wszystko odpowiadając na pytanie, przy cenie 6 zł zostanie sprzedanych tyle dóbr, ile zostanie zaoferowanych:
P = 6 zł → QD = 30 szt.
g) Ile mogłoby być sprzedanych produktów przy cenie 2 zł:
Szukamy ceny, przy której ilość podaży będzie równa 100. P = ? QS = 100 szt.
W celu znalezienia ceny należy pod QS w funkcji podaży podstawić 100 sztuk:
QS = 5P 100 szt. = 5P /: 5 P = 20 zł
Interpretacja: Producent zaoferuje 100 sztuk produktu przy cenie 20 zł.
Przesunięcie jednej krzywej (jedna zmienna):
W przeciwieństwie do poprzednich zadań w tej części zestawienia zadań z mikroekonomia „popyt i podaż zadania i rozwiązania” zostaną przedstawione przesunięcia jednej krzywej. Przesunięcia krzywej mogą skutkować nierównowagą rynkową lub zmianą równowagi rynkowej.
Zadanie 12
Przedstaw graficznie i opisz możliwe zmiany w stanie równowagi na rynku dobra X, na podstawie poniższych sytuacji:
a) odpływ przedsiębiorstw z gałęzi spowodował, iż na rynku oferowana jest znacznie mniejsza jego ilość niż przed rokiem:
Pojawienie się nowych substytutów na rynku to czynnik popytu. Pojawił się na rynku zamiennik więc popyt na dobro X maleje: (przesunięcie krzywej popytu w lewo)
Podsumowując opis zmian: D↓ → Pe↓ Qe↓
Konsumenci są obecnie skłonni nabywać o połowę mniej dobra X niż przed rokiem, modelowy wykres zgadza się z tym stwierdzeniem.
d) Informacja w mediach o szkodliwym działaniu produktu spowodowała, iż konsumenci skłonni zapłacić są dużo niższą cenę za dobro X niż dotychczas:
Każda informacja w mediach nawet o podwyżce VAT będzie oddziaływać na konsumenta. Producent potrzebuje czasu na ewentualne przygotowania i reakcję na zmianę, w związku z tym następuje spadek popytu: (przesunięcie krzywej popytu w lewo)
Wzrost ceny dobra, czyli zadziałał czynnik cenowy – przedstawiamy to jako jednoczesny ruch po krzywej popytu w górę oraz ruch w górę po krzywej podaży:
Opis zmian: Wzrost ceny dobra X po krzywej popytu, czyli spadła ilość popytu.
Wzrost po krzywej podaży w górę wywoła wzrost ilości podaży
Zadanie 13 (popyt i podaż zadania i rozwiązania)
Przedstaw na wykresie i opisz zmiany jakie nastąpią na rynku jogurtu poziomkowego jeżeli:
(Każdy z podpunktów zostanie przedstawiony na osobnym wykresie i zostanie przedstawione działanie tylko jednego czynnika, czyli za każdym razem będziemy wychodzili od stanu równowagi na rynku jogurtu poziomkowego).
a) podniesiono podatek VAT na te produkty z 7% do 22%:
Oczywiście nie jest istotne o ile zmienił się podatek VAT, ponieważ tego nie pokażemy na osi. Istotne jest to, że na rynek zadziałał czynnik pozacenowy podaży. Krzywa podaży zostaje przesunięta w lewo, czyli następuje spadek podaży:
W wyniku podniesienia podatku VAT na rynku obowiązuje wyższa cena, oraz oferowana jest mniejsza ilość.
Podsumowując opis zmian: S↓ → Pe↑ Qe↓
b) media podały informację o silnym działaniu alergicznym produktów mlecznych:
Jogurt poziomkowy i jogurt truskawkowy to dobra substytucyjne. W sytuacji gdy wzrasta cena jogurtu truskawkowego to konsumenci zaczynają kupować tańsze dobro substytucyjne, czyli jogurt poziomkowy:
Podsumowując opis zmian: D↑ → Pe↑ Qe↑
h) nastąpił wzrost płac pracowników zatrudnionych przy produkcji jogurtu poziomkowego;
Wzrost płac to czynnik pozacenowy podaży – gdy wzrastają płace to dochód producentów maleje (podaż maleje). Następuje spadek podaży w efekcie konsumenci płacą wyższe ceny za jogurt:
Na rynku zmniejsza się ilość samochodów do kupienia, ponieważ sprowadzanie aut stało się mniej opłacalne. Następuje wzrost cen aut przez co następuje spadek podaży:
Informacja w mediach zawsze działa na konsumenta nawet jeżeli jest to informacja o podwyższę VAT. Na rynku jeszcze nie obowiązują wyższe ceny, ale będą obowiązywać w przyszłości. W związku z tym konsumenci chcąc kupić jak najtaniej, więc kupują teraz co powoduje wzrost popytu:
Podsumowując opis zmian: D↑ → Pe↑ Qe↑
b) wprowadzono wyższą stawkę podatku VAT na materiały budowlane;
Poprzednio przesunięcia krzywych wpływały na popyt lub podaż, w tym przypadku możemy rozpatrywać to z obu stron:
Od strony konsumenta – wzrost popytu,
Od strony producenta – spadek podaży.
Podsumowując opis zmian: S↓ → Pe↑ Qe↓
Przesunięcie dwóch krzywych (dwie zmienne)
Poprzednio były przykłady z przesunięciem jednej krzywej, teraz w zestawie „popyt i podaż zadania i rozwiązania” skupimy się na jednoczesnym przesunięciu dwóch krzywych a co za tym idzie na dwóch jednocześnie zachodzących czynnikach.
Zadania 18
Równowaga na rynku bułek została zakłócona przez dwa działające jednocześnie czynniki (czynniki pozacenowe):
wzrost ceny chleba,
wzrost ceny mąki.
W związku z tym jakie będą nowe: cena i ilość równowagi na rynku bułek?
Wzrost cen chleba spowoduje wzrost popyt na bułki – chleb i bułki to dobra substytucyjne: D↑. Wzrost ceny mąki (czynnik wytwórczy), jeżeli rośnie cena mąki to podaż na bułki spada: S↓.
W tym zadaniu tak samo jak w poprzednich nie mamy podanej siły zmiany, dlatego przesuwanie prostych jest według uznania. Przesunięcia najlepiej tworzyć w takich samych odległościach. Gdy odległości będą takie same zobaczymy, że ilość jest bez zmian natomiast cena wzrosła.
(Jeżeli użyjemy różnych sił przesunięcia wtedy ilość może być większa lub mniejsza).
Podsumowując opis zmian: D↑ S↓ → Pe↑ Qe?
W rezultacie mamy jednoznaczny parametr Pe↑ a ilość równowagi jest trudna do ocenienia Qe?.
Zadanie 19 (popyt i podaż zadania i rozwiązania)
Równowaga na rynku mandarynek została zakłócona przez dwa działające jednocześnie czynniki (czynniki pozacenowe- cetris paribus):
spadek cen pomarańczy,
wzrost ceł na importowane owoce cytrusowe.
W związku z tym jakie będą nowe: cena i ilość równowagi
Spadek cen pomarańczy spowoduje spadek popytu na mandarynki: D↓. Wzrost ceł na importowane owoce cytrusowe spowoduje zmniejszenie podaży: S↓.
Podsumowując opis zmian: D↓ S↓ → Pe? Qe↓
W przeciwieństwie do zadania 18 to cena jest parametrem trudnym do określenia, ponieważ w zależności od siły przesunięć mogła wzrosnąć, spaść lub zostać bez zmian. Natomiast niezależnie od siły przesunięcia ilości jest mniejsza.
Zadanie 20
Równowaga na rynku materiałów budowlanych w Polsce została zakłócona przez dwa działające jednocześnie czynniki:
media podały informację o kolejnej podwyżce podatku VAT na materiały budowlane, która ma obowiązywać za trzy miesiące,
Spadł stopień konkurencji wśród producentów materiałów budowlanych.
W związku z tym jakie będą nowe: cena i ilość równowagi? Ponadto przedstaw graficznie sytuację rynkową.
Media podały informację o kolejnej podwyżce podatku VAT na materiały budowlane, która ma obowiązywać za trzy miesiące – czynnik pozacenowy popytu, ponieważ informacja wywołuje reakcję konsumenta. Materiały za trzy miesiące będą droższe więc my jako konsumenci kupujemy co spowoduje wzrost popytu: D↑.
Spadł stopień konkurencji wśród producentów materiałów budowlanych– podaż maleje, spada stopień konkurencji to znaczy, że jest ich mniej, czyli ilość oferowanych dóbr na rynku jest mniejsza: S↓.
Podsumowując opis zmian: D↑S↓ → Pe↑ Qe?
Zadanie 21
Równowaga na rynku pojazdów metrem została zakłócona przez dwa działające jednocześnie czynniki:
poczucie zagrożenia atakami terrorystycznymi,
wzrost podatku VAT od usług przewoźniczych.
W związku z tym jakie będą nowe: cena i ilość równowagi?
Poczucie zagrożenia atakami terrorystycznymi spowoduje spadek popytu: D↓ Wzrost podatku VAT od usług przewoźniczych spowoduje spadek podaży: S↓
Podsumowując opis zmian: D↓S↓ → Pe? Qe↓
Przyczyny na podstawie modelów
Poprzednio ustalaliśmy zmiany oraz model graficzny na podstawie podanych czynników, teraz mamy sytuację odwrotną gdzie na podstawie modelu graficznego mamy podać prawdopodobnie występujące czynniki.
Zadanie 22
Określ, jaka zmiana wystąpiła na rynku masła, ponadto podaj trzy dowolne czynniki, które mogły ją wywołać:
Na rynku masła oczywiście wystąpił spadek podaży: S↓. Spadek podaży został wywołany czynnikami pozacenowymi. Czynniki pozacenowe, które prawdopodobnie mogły zadziałać:
Spadek liczmy mleczarni/ Spadek liczby producentów masła;
Wzrost cen mleka;
Wzrost podatku VAT;
Wzrost płac;
producent przewiduje wzrost cen.
Zadanie 23 (popyt i podaż zadania i rozwiązania)
Określ, jaka zmiana wystąpiła na rynku nowo budowanych mieszkań, ponadto podaj trzy dowolne czynniki, które mogły ją wywołać.
