Adam Smith (ur. 5 czerwca 1723 w Kirkcaldy (Szkocja) — zm. 17 lipca 1790) był XVIII — wiecznym szkockim ekonomistą politycznym, filozofem i pisarzem. Jego prace koncentrowały się na ekonomii politycznej.
Często identyfikowany jako ojciec ekonomii oraz ojciec współczesnego kapitalizmu. W pewnym stopniu drugi tytuł jest trafny, ale to zdecydowanie zbyt duże uproszczenie. Prawdą jest, że bardzo niewiele książek wywarło tak duży wpływ, jak jego dzieło „Badanie nad naturą i przyczynami bogactwa narodów”. Jego teorie o podziale pracy, wolnym handlu, interesie własnym, obostrzeniach rządowych i ogólnej strukturze rynku przemieniły tamtejszą ekonomię w nowoczesną. Co ciekawe „Badanie nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” wcale nie jest książką o ekonomii. Jej tematem jest ekonomia polityczna, znacznie bardziej rozległa kompozycja filozofii, która łączący w sobie:
- Nauki polityczne,
- Historię,
- Ekonomię,
- Antropologię,
- Socjologię.
Adam Smith nie był ekonomistą, był filozofem.
Adam Smith — dzieła
„Teoria Uczuć Moralnych”
Pierwsza książka Adama Smitha wydana w 1759 roku „Teoria uczuć moralnych” opisuje zasady „natury ludzkiej”. Wraz z Davidem Hume i innymi czołowymi filozofami swoich czasów. Podjęli próbę opisania naturalnych zasad rządzących moralnościom ludzi oraz w jaki sposób ludzie się ich uczą. Dzieło jest na przemian dydaktyczne, nawołujące i analityczne. Prawdopodobnie stanowi psychologiczne fundamenty, na których została napisana książką „Badania Nad Naturą i Przyczynami Bogactwa Narodów”.
„Badania Nad Naturą i Przyczynami Bogactwa Narodów”
„Badania Nad Naturą i Przyczynami Bogactwa Narodów”, zazwyczaj określane jest skróconym tytułem „Bogactwo Narodów”, jest opus magnum (najważniejszym dziełem) Adama Smitha. Opublikowana w 1776 roku książka przedstawia jeden z pierwszych na świecie zebranych opisów tego, co buduje bogactwo narodów, a dziś jest fundamentalnym dziełem ekonomii klasycznej. Książka dotyka tak szerokich tematów, jak podział pracy, produktywność i wolny rynek w czasach rewolucji przemysłowej.
Ponadto zaproponował ideę niewidzialnej ręki — rynek nieobjęty restrykcjami rządów potrafi sam się regulować poprzez konkurencję, podaż, popyt oraz własny interes. Ta idea stanowi podstawę dla kapitalistycznych systemów ekonomicznych. Twierdzi, że proces nazwany jako „Niewidzialna ręka”, która kieruje rynkiem, jest lepsza niż „fizyczna ręka”, urzędnika kierująca rynkiem poprzez gospodarkę centralnie planowaną.
Prawdopodobnie drugie dzieło Adama Smitha „Bogactwo Narodów” stworzyło dział ekonomii nazywanej makroekonomią.
Teoria ekonomiczna Adama Smitha (idea)
Teoria ekonomiczna Adama Smitha mówi, że rynki działają najlepiej, gdy rząd daje im wolną rękę. Twierdzi, że ludzie racjonalnie myślący w naturalny sposób znajdą optymalną drogę do wykorzystania zasobów. Regulacje rządowe jedynie hamują wzrost gospodarczy.
Leseferyzm (podejście polegające na wolności osobistej oraz wolności praw) obudziło się u Adama Smitha w XVIII wieku. Powodem tego były wprowadzone przez rząd obostrzenia w handlu międzynarodowym. W czasach Adama Smitha panował merkantylizm, czyli przekonanie, że bogactwo narodu mierzy się ilością posiadanych pieniędzy. Ojciec Ekonomii negował to twierdzenie, mówiąc, że gdyby kraj był całkowicie odcięty od handlu z innymi krajami, to ilość pieniędzy nie miałaby znaczenia. Pieniądze mają wartość tylko wtedy gdy można za nie coś kupić. Ponadto uważał, że takie podejście ma tylko i wyłącznie na celu ochronę monopolu lokalnych producentów.
Bogactwo narodu powinno oceniać się poprzez produkcję oraz handel w kraju. Idea Adama Smitha jest podstawą określenia bogactwa do dzisiaj:
- PKB (Produkt Krajowy Brutto): miara wartości wszystkich dóbr i usług wytworzonych na terenie danego kraju.
- PNB (Produkt Narodowy Brutto): miara wartości dóbr i usług wytworzonych przez obywateli również poza granicami kraju.
Artykuł z cyklu „Wybitni Ekonomiści”
Czym jest „Problem Adama Smitha”?
„Badanie Nad Naturą i Przyczynami Bogactwa Narodów” oraz „Teoria Uczuć Moralnych” spowodowały, jak to określają naukowcy „Problem Adama Smitha”. Polega on na sporze co do zgodności obydwu dzieł. Od końca XIX wieku naukowcy twierdzą, że praca Smitha nad etyką, która rzekomo zakłada altruistyczną ludzką motywację, jest sprzeczna z jego ekonomią polityczną, która rzekomo zakłada egoizm. Jednakże większość współczesnych uczonych odrzuca to twierdzenie, a także opis ludzkiej motywacji zakładanej przez Adama Smitha.
Czy Adam Smith stworzył kapitalizm?
Autor nigdy nie użył terminu „Kapitalizm”, zaczęto go używać dopiero pod koniec XIX wieku. Zamiast tego używał terminu „społeczeństwo komercyjne”. Adam Smith był za leseferyzmem, ale nie tak skrajnym, jak w przypadku liberalizmu, który głosi, że wolność jest nadrzędną wartością. „Ojciec ekonomii” mówi o wolnym rynku bez ograniczeń w handlu, ale mimo wszystko uważał, że banki powinny być kontrolowane. Smith nie stworzył kapitalizmu, ale jego filozofia stała się fundamentami kapitalizmu.
Dlaczego jest „Ojcem Ekonomii”?
„Ojciec ekonomii” nie przyczynił się tylko do rozwoju ekonomii. Dzieła życia Smitha zmieniło sposób myślenia ludzkości, co więcej uważa się, że zmieniło bieg historii. Na przykład wymienienie wad w ograniczeniu handlu międzynarodowego zachęciło kraje do otwarcia się na zagraniczne rynki. Ponadto zmniejszono obostrzenia dla przedsiębiorców/ producentów dając im większą wolność. Dodatkowo jak już wcześniej wspomnieliśmy, stworzył fundamenty pod obecny kapitalizm. Adam Smith do dziś jest uważany za najbardziej wpływowego człowieka XVIII wieku.
Kolejnym argumentem, dlaczego Smith jest nazywany „Ojcem Ekonomii”, jest jego teoria niewidzialnej ręki, podziału pracy oraz pomiaru aktywności ekonomicznej.
O ile mówi się, że Ksenofont swoim dziełem „Ekonomik”, dał podstawy przyszłym ekonomistą, to Adam Smith stworzył fundamenty do współczesnej ekonomii, którą znamy dzisiaj. Główną różnicą jest to, że starożytna ekonomia Ksenofonta uważa decyzje ekonomicznie racjonalne tylko wtedy, gdy podejmuje się je w celu godnym pochwały. W przeciwieństwie do ekonomii klasycznej Adama Smitha, w której podchodzi się w neutralny sposób do wyznaczonego celu.
Treść:
Na podstawie: „BADANIA NAD NATURĄ I PRZYCZYNAMI BOGACTWA NARODÓW” TOM 1/2, Adam Smith, PWN 2013.