Czym jest ekonomia? Bada, w jaki sposób ludzie oraz podmioty gospodarcze podejmują decyzję, co do wykorzystania ograniczonych zasobów, które posiadają, w celu zaspokojenia swoich potrzeb. Najprościej mówiąc, jest to nauka o gospodarowaniu, czyli nauka zajmującą się problemem wyboru.
Czy ekonomia jest nauką ścisłą? Paradoksem ekonomii jest to, że nie jest nauką ścisłą, a posługuje się aparatem matematycznym.
Głównymi działami tej nauki jest mirko i makro. Mikroekonomia, bada to, co uważane jest za podstawowe elementy gospodarki, czyli decyzji (interakcji) poszczególnych jednostek. Przykładami takich jednostek mogą być gospodarstwa domowe, firmy, kupujący oraz sprzedający. Natomiast makroekonomia bada gospodarkę jako całość, w której wpływają na siebie nawzajem produkcja, konsumpcja, oszczędności, inwestycje a także pozostałe czynniki takie jak bezrobocie, inflacja, wzrost gospodarczy, polityka oraz inne zasoby.
Inne znaczące rozróżnienia tej dziedziny nauki obejmują tę między ekonomią: pozytywną, która opisuje „co jest”, normatywną, która wyjaśnia „co powinno być”, między klasyczną a behawioralną oraz między ortodoksyjną a heterodoksyjną.
Nauka o gospodarowaniu to nie tylko liczby
Jest to nauka społeczna mająca udział w wielu dziedzinach, w tym nauki o polityce, geografii, inżynierii, matematyce, psychologii, socjologii, prawie, medycynie i biznesie. Głównym celem ekonomii jest określenie najbardziej racjonalnego i efektywnego wykorzystania zasobów do osiągnięcia maksymalnych celów osobistych i społecznych. Nauka ta próbuje rozwiązać szereg problemów jakimi jest produkcja i zatrudnienie, inwestycje i oszczędności, zdrowie, pieniądze i system bankowy, polityka fiskalna i monetarna, handel międzynarodowy, organizacja i regulacja przemysłowa, urbanizacja czy kwestie środowiskowe lub prawne (takie jak tworzenie i egzekwowanie praw własności).
Alfred Marshall w swoim podręczniku Principles of Economics (1890) podał wciąż szeroko cytowaną definicję ekonomii, która rozszerzyła analizę poza poziom zamożności i poziom społeczny na poziom mikroekonomiczny:
„Ekonomia to nauka o człowieku podczas jego codziennych obowiązków. Pyta, w jaki sposób uzyskuje on swój dochód i jak go wykorzystuje. Jest to więc z jednej strony badanie zasobów, a z drugiej, ważniejszej strony, część badania natury człowieka”.
Historia nauki o gospodarowaniu
Początki sięgają starożytności, kiedy to ludzie zaczęli wymieniań towary i usługi na zasadzie barteru. Jednakże, jako dyscyplina akademicka rozpoczęła swój rozwój w XIX wieku dzięki takim nazwiskom jak Adam Smith, David Ricardo oraz John Stuart Mill. Dzieła pierwszych ekonomistów były inspirowane wydarzeniami, które miały miejsce w czasie ich żywota — rewolucja przemysłowa, rozwój wolnego handlu, trudności związane z ubóstwem oraz nierównościami społecznymi.
355 p.n.e Ksenofont „Pierwszy Ekonomista”
Pierwsze pismo o ekonomii powstało w starożytnej Grecji, stworzył je Ksenofont około 355 p.n.e. Tytuł jego dzieła „Oikonomikos” powstał z połączenia dwóch słów „oiko”— dom oraz „nomos”— prawo. Natomiast opisane zasady dotyczyły tylko sposobu zarządzania zasobami w gospodarstwie domowym.
1776 r. Adam Smith „Ojciec Ekonomii”
Ekonomia polityczna została po raz pierwszy opisana przez szkockiego filozofa Adama Smitha w 1776 roku w dziele „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” (skrót „Bogactwo Narodów”), które zdobyło rozgłos pod koniec XIX wieku. Co ważne, dzieło to jest uważane za pierwszą próbę naukowej analizy zjawisk ekonomicznych.
Ponadto Adam Smith stworzył termin „Niewidzialna ręka rynku”, który jest metaforą uczestników rynku, którzy jako jednostka, chcąc zwiększyć swój prywatny dochód przyczyniają się do tego by, dochód społeczny był wyższy. Uważał, że rząd powinien ingerować w gospodarkę w minimalnym stopniu, ponieważ wolny rynek doprowadzi do zwiększenia produkcji i ogólnego dobrobytu.
1798 — 1849 r. John Stuard Mill, Jean-Baptiste Say, Thomas Carlye
John Stuart Mill (1844) zdefiniował temat w kontekście społecznym w swoim eseju „O definicji ekonomii politycznej i właściwej jej metodzie badawczej” jako:
„Nauka, która śledzi prawa takich zjawisk społecznych, jakie wynikają z połączonych działań ludzkości w celu wytworzenia bogactwa, o ile zjawiska te nie są modyfikowane przez dążenie do jakiegokolwiek innego celu” [1].
Jean-Baptiste Say (1803) oddzielając tę dziedzinę nauki od jej zastosowań w polityce publicznej zdefiniował ją jako naukę o tworzeniu, dystrybucji i konsumpcji bogactwa.
Od strony satyrycznej Thomas Carlyle w swoim eseju z 1849 r. żartobliwie użył terminu „ponura nauka” jako epitet dla ekonomii klasycznej, która w tym kontekście często kojarzona jest z pesymistyczną analizą Malthusa (1798).
1890 r. Alfred Marshall
Alfred Marshall przedstawił w swoim podręczniku „Zasady ekonomiki” (org. „Principles of Economics”) (1890) szeroko cytowaną definicję, która podzieliła ekonomię (poza bogactwo i poziom społeczny) do poziomu mikroekonomicznego:
„Ekonomia jest nauką o człowieku w zwykłej działalności życiowej. Pyta, jak uzyskuje on swoje dochody i jak je wykorzystuje. Tak więc z jednej strony jest to nauka o bogactwie, a z drugiej, ważniejszej strony, część nauki o człowieku” [2].
1932 r. Lionel Robbins
Lionel Robbins (1932) opracował definicje która prawdopodobnie jest najczęściej stosowana do opisania tej dziedziny nauki:
„ […] Jest nauką badającą zachowanie człowieka jako relację między celami a ograniczonymi środkami, które mają alternatywne zastosowania” [3].
Główny podział ekonomii
Mikroekonomia oraz makroekonomia
Mikroekonomia bada gospodarkę w wąskiej skali, czyli zajmuje się interakcją popytu i podaży na poszczególnych rynkach towarów i usług. Natomiast makroekonomia bada gospodarkę w szerokiej skali, czyli bada to jak działa gospodarka jako całość. Przykładowo stopa bezrobocia, PKB.
Ekonomia pozytywna oraz normatywna
Pozytywna opisuje i wyjaśnia różne zjawiska ekonomiczne na podstawie aktualnie dostępnych danych (opiera się na faktach), odpowiada na pytanie „co jest”. Natomiast normatywna wybiega w przyszłość i opowiada się za tym jaka gospodarka powinna być (opiera się na sądach wartościujących), odpowiada na pytanie „co powinno być”.
Klasyczna oraz behawioralna
Klasyczna zakłada, że ludzkie zachowania są racjonalne, natomiast behawioralna twierdzi, że ludzie w swych decyzjach popełniają błędy i nie zawsze wybierają to, co maksymalizuje ich satysfakcję.
Ekonomia ortodoksyjna oraz heterodoksyjna
Ortodoksyjna (głównego nurtu) to teorie ekonomiczne, które są szeroko akceptowalne przez ekonomistów. Natomiast heterodoksyjna wykracza poza główny nurt przez co jest akceptowalna przez wąskie grono ekonomistów. Granica między tymi podziałami jest płynna i zmienia się na przestrzeni lat. Do aktualnej ekonomii ortodoksyjnej zaliczane są neoklasycyzm oraz keynesizm. Natomiast do heterodoksyjnej marksizm oraz szkoła austriacka.
Główne problemy ekonomii / podstawowe pytania ekonomii
Głównym problemem ekonomii jest ograniczoność zasobów. Jednakże Noblista z dziedziny ekonomii Paul Samuelson opisał w swej książce „Ekonomia” (org. „Economics: An introductory analysis”) zagadnienie, które nazywa „trio problemów z organizacją rzadkich zasobów” [4]. Są to trzy powiązane ze sobą problemy przed którymi stoją wszystkie społeczeństwa w celu rozwiązania problemu niedoboru.
Zagadnienie to jest opisywane pod różnymi nazwami „trzy problemy ekonomii”, „podstawowe pytania ekonomii” lub „trzy pytania Samuelsona”.
Według noblisty fundamentalnymi problemami (pytaniami) przed którymi stoją gospodarki to:
- Co?
- Jakie dobro zostanie wprowadzone na rynek i w jakiej ilości?
- Czy gospodarka powinna produkować więcej aut czy więcej motorów?
- Jak?
- Jakie zostaną do tego wykorzystane technologie oraz materiały?
- Jakie zadania będą wykonywać poszczególne osoby?
- Na jaką skalę będzie odbywać się produkcja?
- Dla kogo?
- Dla kogo będą produkowane towary?
- Kto uzyskuje korzyści z konsumpcji dóbr i usług?
- Czy dobra będą rozdzielane wśród potrzebujących, czy na zasadach wolnego rynku?
W celu uzyskania odpowiedzi na powyższe pytania, a co za tym idzie uzyskać odpowiedź na główny problem ekonomiczny, gospodarka musi wykorzystywać zasoby do tworzenia i dystrybucji dóbr i usług potrzebnym społeczeństwu według zasad ekonomicznych takich jak koszt alternatywny.
Czym zajmuje się ekonomista?
Ekonomista analizuje związek między zasobami, produkcją a wydajnością. Jego spostrzeżenia są wykorzystywane do kształtowania polityki gospodarczej związanej ze stopami procentowymi, stopą bezrobocia, przepisami podatkowymi, strategiami firm oraz międzynarodowymi umowami handlowymi.
Aby dostrzec przyszłe trendy lub sporządzić prognozy gospodarcze, ekonomiści wykorzystują wskaźniki ekonomiczne, takie jak wskaźnik cen konsumpcyjnych i produkt krajowy brutto.
Ekonomista to wszechstronny zawód, dlatego często pracuje w zawodzie księgowego lub w controllingu. Ponadto ekonomiści często zatrudniani są jako bankierzy, profesorowie, pośrednicy finansowi, analitycy lub doradcy w firmach / korporacjach.
Czym jest ekonomia? Zbiór prostych definicji
Cztery najczęściej spotykane definicje:
- Jest nauką o gospodarowaniu.
- Jest nauką o procesach gospodarczych, które mają na celu zaspokojenie ludzkich potrzeb.
Procesy gospodarcze to np. procesy:- Produkcyjne,
- Podziału,
- Wymiany,
- Konsumpcji.
- Zajmuje się problemem wyboru. Odpowiada na pytania, jak mając ograniczone zasoby zaspokoić ludzkie nieograniczone potrzeby.
- Jest nauką pomagającą w podjęciu optymalnej decyzji.